Indicator 3.2: Uitfasering van steenkool
Kerngegevens: sinds 2013 is het gebruik van
steenkool afgenomen, voornamelijk als gevolg van een daling van het steenkoolverbruik in China, een grotere efficiëntie bij de opwekking van elektriciteit uit steenkool en een voortdurende
toename van het gebruik van schaliegas in de VS. In 2016 zette deze neerwaartse trend zich voort; voorlopige gegevens wijzen er echter op dat het kolenverbruik in 2017 en 2018 licht zou kunnen
toenemen.
Het versnellen van de neerwaartse trend in de vraag naar
steenkool is van cruciaal belang om de klimaatdoelstellingen van het Akkoord van Parijs te halen. Om bijvoorbeeld de doelstelling van 1.5°C opwarmingslimiet te halen, moet het gebruik van
steenkool tegen 2040 20% van het gebruik in 2010 bedragen, of ongeveer 30 EJ (figuur 15). [60]
Alhoewel er optimisme bestaat dat het kolenverbruik
aanzienlijk kan worden teruggedrongen, vooral in China, is het de vraag of deze reductie snel genoeg kan worden bereikt om de klimaatdoelstellingen te halen en of dit algemene traject ook zal
volgen voor landen met een hoge groeivraag. [61]
Zo bedroeg de groei in India in 2016 bijvoorbeeld 2.4% (een
daling ten opzichte van voorgaande jaren), maar het verbruik in de lidstaten van de Associatie van Zuidoost-Aziatische landen, waar steenkool een kleine maar groeiende rol speelt in de
elektriciteitsproductie, steeg in 2016 met 6.2%. Bovendien wijzen ramingen op een toename van 1% van het kolenverbruik in India in 2017. [62]
Als de geleidelijke stopzetting van het steenkoolverbruik kan
worden volgehouden, zal deze daling van het steenkoolverbruik waarschijnlijk belangrijke nevenvoordelen hebben (indicator 3.5), die op
hun beurt de beleidskosten van mitigatie helpen compenseren. [63] [64]
Cruciaal is dat duurzame opwekking steeds meer
kostenconcurrerend is geworden, waarbij zonne-energie in India de goedkoopste beschikbare vorm van elektriciteitsopwekking is. [65]
[66]
Sinds COP23 van de UNFCCC in december 2017 is er ook een
sterke politieke impuls gegeven aan de geleidelijke stopzetting van het gebruik van steenkool, waarbij veel landen (bijvoorbeeld het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Canada) zich ertoe verbonden
hebben het gebruik van steenkool geleidelijk te beëindigen en de Powering Past Coal Alliance op te richten. [67]
Bovendien hebben nog eens 20 landen zich tijdens de meest
recente klimaattop van de VN ertoe verbonden om het gebruik van kolengestookte elektriciteitsproductie tegen 2030 geleidelijk te beëindigen, waarbij enkele landen, waaronder Frankrijk, Italië en
het Verenigd Koninkrijk, ernaar streefden om het gebruik van kolen eerder dan 2030 te beëindigen. [68]
Andere landen hebben reductiedoelstellingen voor steenkool
opgenomen in hun nationaal vastgestelde bijdragen aan het Akkoord van Parijs. [69]
Indonesië heeft bijvoorbeeld verklaard dat steenkool in 2025
niet meer dan 30% van de energievoorziening zal uitmaken en in 2050 niet meer dan 25%. Dergelijke verbintenissen zijn van cruciaal belang aangezien de vraag naar steenkool blijft toenemen, vooral
in Azië (figuur 15); van de 60 GW aan nieuwe steenkoolcentrales die in 2017 wereldwijd werden geïnstalleerd (100 GW in 2015), was twee derde in India en China. [70]
Aanvullende cijfers en details zijn beschikbaar in de
bijlage.